رهنمود تحریر تیزس ماستری

مقدمه
جای خرسندی است که برنامه‌های تحصیلی ماستری در داخل کشور یکی بعد از دیگری به‌وجود آمده و به فعالیت آغاز می‌نمایند. هدف از ایجاد برنامه‌های تحصیلی ماستری فراهم‌ساختن و توسعۀ دست‌رسی به این‌گونه تحصیلات در داخل کشور و بی‌نیازی از رفتن به خارج برای آن‌ها می‌باشد.

نمایان است که اکنون افغانستان همه‌ساله مقادیر هنگفتی پول را به مقصد تحصیلات عالی بعد از لیسانس در خارج به مصرف می‌رساند. در حالی‌که تحصیلات عالی در خارج، از جمله نصاب‌های تحصیلی آن‌ها با نیازمندی‌های جامعۀ افغانی کاملاً در انطباق نبوده و نمی‌تواند به آن پاسخ‌گو قرار بگیرد. افزون بر ‌دست‌رسی زنان به‌ این‌گونه ‌تحصیلات محدود است و دست‌رسی سایر متقاضیان به‌ آن نیز مربوط به حصول بورسیه می‌باشد.

روشن است که ایجاد برنامه‌های تحصیلی ماستری در داخل به این مشکلات پاسخ داده و افزون بر ‌مزایای متعدد دیگری را دارا می‌باشد. اما یک مسأله را به هیچ‌رو نمی‌توان نادیده گرفت و آن کیفیت علمی برنامه‌های تحصیلی ماستری در داخل کشور است. اگر برنامه‌های تحصیلی ماستری و سایر برنامه‌های تحصیلی بعد از لیسانس که در داخل کشور ایجاد می‌شوند، از کیفیت مناسب علمی برخوردار نباشند، توقعات جامعه و مستفیدشوندگان را برآورده نساخته و افزون ‌بر آن به وسیله‌ای برای ضیاع وقت و تسهیلات آموزشی تبدیل خواهند شد. این‌گونه برنامه‌ها دو چند به حیثیت نظام تحصیلات عالی کشور لطمه می‌زنند.

یکی از بخش‌های برنامه‌های تحصیلی بیش‌تر پروگرام‌های ماستری، نگارش تیزس می‌باشد. اگرچه برنامه‌های ماستری بدون نیاز به نگارش‌ تیزس هم وجود دارند، اما ارزش علمی آن‌ها معمولاً پائین‌تر از برنامه‌های دارای تیزس می‌باشد. نگارش تیزس دربرنامه‌های تحصیلی ماستری مظهر یک تمرین عملی اجرای تحقیق علمی دانسته می‌شود تا محصلان را برای انجام کارهای تحقیقی مستقلانه در آینده آماده سازد. از این‌رو این بخش از برنامه‌های تحصیلی ماستری، به ویژه برای اعضای کادر علمی مؤسسات تحصیلات عالی و سایر شاملین برنامه که بعد از تکمیل تحصیل مطابق ایجابات شغلی خویش به کارهای تحقیقی می‌پردازند، از اهمیت خاصی برخوردار می‌باشد. همه می‌دانیم که انکشاف فرهنگ تحقیق و نهادینه‌ساختن آن یکی از وظایف اساسی پوهنتون‌ها و مؤسسات تحصیلات عالی است، از همین‌رو در قانون مؤسسات تحصیلات عالی کارهای تحقیقی به عنوان شرط اصلی ترفیعات اعضای کادر علمی پوهنتون‌ها و مؤسسات تحصیلات عالی پیش‌بینی شده است.
تحقیقات علمی وسیلۀ تولید دانش جدید و حل مسائل مختلف انکشافی یک جامعه است. به این سبب اعتبار یک نظام تحصیلات عالی تا حد زیادی مربوط به نقش آن در تولید دانش جدید و میزان سهم‌گیری آن در حل مشکلات انکشافی جامعه دانسته می‌شود.

رهنمود حاضر (در لینک پائین صفحه قابل دانلود است) به مقصد آشنائی محصلان برنامه‌های ماستری با شیوۀ نگارش تیزس ماستری تهیه شده است. اما باید روشن گردد که تیزس، اساساً گزارش یک کار تحقیقی می‌باشد که محصل آن را قبلاً انجام داده است. بنابراین، اگرموضوع کار تحقیقیِ انجام‌شده به دقت انتخاب نگردیده و از اهمیت، ارزشمندی و مبرمیت برخوردار نباشد، و یا اگر بعد از انتخاب موضوع کار تحقیقی براساس یک پلان منظم و با استفاده از مواد، وسائل و روش‌های مناسب انجام نیابد، گزارش آن که به‌صورت تیزس ارائه می‌شود، نیز نمی‌تواند از کیفیت و ارزشمندی برخوردار باشد. اما این‌هم حقیقت دارد که اگر تیزس به‌صورت مناسب نگارش نیابد، ارزش کار تحقیقی؛ ولو آن‌که به‌گونۀ خیلی خوب انجام یافته باشد، بازتاب نیافته و از انظار پوشیده باقی می‌ماند.

قابل ذکراست که رهنمود حاضرتا اندازۀ زیادی با رهنمود تهیۀ آثار تحقیقی ترفیعات علمی مشابه می‌باشد، این امر به اعضای کادر علمی شامل این برنامه‌ها در نوشتن آثار تحقیقی ترفیعات علمی بعدی‌شان توان‌مندی بخشیده و افزون بر آن  آن‌را قادر می‌سازد تا به عنوان استاد رهنما، سایر اعضای کادر علمی مؤسسات تحصیلات عالی را در نگارش آثارعلمی‌شان کمک نمایند.

برای معلومات بیشتر روی دکمه کلیک نماید.