مبانی مطالعات منطقه‌ای؛ با گرایش روابط بین‌الملل

نویسنده: دکتور میرویس بلخی

مطالعات منطقه­ای به­عنوان یکی از دانش­های علوم اجتماعی، بخش مهمی از روابط بین­المللی به‌شمار می­رود. برخی این حوزه‌ی علوم اجتماعی را یک رشته جداگانه می­دانند، زیرا که با مفروضات، مفاهیم، اصطلاحات، مدل­ها و نظریه­های متفاوت از همه­ی رشته­های دیگر راه خود را می­پیماید، اما کسانی دیگر آن را یک حوزه‌ی فراـ رشته­ای، آزمایشگاهی برای علوم اجتماعی، علوم انسانی و هنرها پذیرفته‌اند. مطالعات منطقه‌ای حوزه‌ی مهم مطالعات جهان است که ریشه در تاریخ باستان دارد، اما در سده­های ۱۸، ۱۹ و ۲۰ میلادی موازی با استعمار غرب بر جهان، به عنوان یک رشته بسترساز علمی شد و هویت مستقل پیدا کرد. امروز، درحالی­که تعدادی از پایان یا کاهش اهمیت این رشته خبر می‌دهند، به­باور من، مطالعات منطقه وارد یک مرحله‌ی جدید تاریخی خود شده است.

افغانستان در چنین یک وضعیتی، تجربه و  تاریخچه‌ی خوب در مطالعات منطقه ندارد. به لحاظ عملی، در دوره­های مختلف تاریخ معاصر با منطقه داد و ستدهای وجود داشته است، اما این سیاست­ها براساس ساختار حاکم در نظم منطقه­ای ترسیم شده است. به عبارت دیگر، منابع و ادبیات در حوزه‌ی منطقه در افغانستان تقریبا وجود نداشته است. بنابراین، پرداختن به مطالعات منطقه­ای به‌صورت علمی و عملی یکی از نیازهای مهم افغانستان در حوزه‌ی روابط بین‌المللی کشور است.

این کتاب برای تمام کسانی است که در علوم اجتماعی درس خوانده‌اند؛ برای کسی­که استاد دانشگاه است، دانشجوی مقطع لیسانس یا ماستری است، تحلیل­گر مسائل مختلف است، تصمیم‌گیرنده در سیاست خارجی و دیپلوماسی است. به‌‌بیان ساده­تر، این کتاب برای همه­ی کسانی است که دانش انتزاعی و یا دایرة‌المعارف­وار دارد و اما تا هنوز در زمینه‌ی یک لابراتوار و میدان آن را به آزمایش نگرفته است.